Genootschap voor Risicomanagement

• 27 dec. 2025 16:18:00

Vooruitblik risico’s voor Nederlandse ondernemers in 2026

De economische en maatschappelijke context waarin Nederlandse ondernemers opereren verandert in hoog tempo. Richting 2026 worden organisaties geconfronteerd met een samenloop van structurele ontwikkelingen en acute onzekerheden die elkaar versterken. Klassieke risico’s zoals conjunctuurschommelingen en marktdruk worden steeds vaker overstemd door bredere systeemrisico’s op het gebied van arbeidsmarkt, digitalisering, regelgeving en geopolitiek. In deze dynamiek volstaat een reactieve benadering van risicomanagement niet langer.

Kenmerkend voor 2026 is dat risico’s steeds vaker structureel, onderling versterkend en ketengerelateerd zullen zijn. Arbeidsmarktkrapte versterkt bijvoorbeeld digitaliseringsdruk, terwijl strengere regelgeving en geopolitieke spanningen directe gevolgen hebben voor supply chains, compliance en financiële stabiliteit. Een reactieve aanpak, gericht op het beheersen van individuele incidenten, schiet daardoor tekort. Proactief risicomanagement is nodig om trends en scenario’s vroegtijdig te herkennen en tijdig strategische keuzes te maken, bijvoorbeeld in automatisering, sourcing en compliance. Een holistische benadering maakt het mogelijk om risico’s integraal te beoordelen over afdelingen, ketens en disciplines heen, zodat neveneffecten zichtbaar worden. Risicomanagementprincipes zoals ‘’dynamisch, iteratief en reagerend op veranderingen’’ (lees: agile), stellen organisaties in staat om snel bij te sturen wanneer omstandigheden veranderen, door kortcyclisch te monitoren, prioriteiten te herijken en maatregelen continu aan te passen. Hierdoor ontstaat veerkracht in plaats van kwetsbaarheid.

De ontwikkelingen laten zien dat ondernemers niet alleen worden uitgedaagd op het gebied van kostenbeheersing en continuïteit, maar ook op thema’s als cyberweerbaarheid, AI-gebruik, klimaatadaptatie en maatschappelijke legitimiteit. Tegelijkertijd verschuift de rol van technologie – met name AI en digitalisering – van ondersteunend middel naar kritische succes- én faalfactor.  Hieronder een korte DEPEST analyse die de kern van de risico's aanstipt. Een vollediger overzicht van risico's per sector is beschikbaar voor de leden als u inlogt op de website. 

1. Demografisch – Structurele arbeidsmarktrisico’s

Belangrijkste risico’s

• Aanhoudende arbeidskrapte, vooral in techniek, zorg, logistiek, ICT en onderwijs
• Vergrijzing → kennisverlies, hogere loonkosten, lagere productiviteit
• Mismatch in vaardigheden (digitale skills, cybersecurity, data, AI)

Impact

• Beperkingen op groei en schaalbaarheid
• Hogere kosten door inhuur, verloop en verzuim
• Toenemende afhankelijkheid van buitenlandse arbeid (en bijbehorende regelgeving)

Strategisch risico

Ondernemingen die niet investeren in upskilling, automatisering en kennisborging verliezen concurrentiekracht.

2. Economisch – Fragiele stabiliteit

Belangrijkste risico’s

• Volatiele rente en financieringskosten
• Druk op marges door loonstijgingen, energieprijzen en grondstoffen
• Kwetsbare supply chains (geopolitiek, protectionisme, logistiek)

Impact

• Investeringen worden uitgesteld of duurder
• Faillissementsrisico bij MKB neemt toe
• Toenemende prijsgevoeligheid bij klanten

Strategisch risico

Bedrijven zonder financiële buffers, scenario-planning en keteninzicht lopen disproportioneel risico bij schokken.

3. Politiek / Bestuurlijk – Regeldruk en onzekerheid

Belangrijkste risico’s

• Onvoorspelbaar beleid (klimaat, stikstof, arbeidsmarkt, fiscaliteit)
• EU-regelgeving (CSRD, NIS2, AI Act, DORA) raakt ook MKB
• Geopolitieke spanningen (VS-EU, China, Rusland) beïnvloeden handel

Impact

• Compliance-kosten stijgen
• Strategische keuzes worden lastiger
• Export en internationale samenwerking onder druk

Strategisch risico

Ondernemers die compliance als bijzaak zien, krijgen te maken met boetes, reputatieschade en contractverlies.

4. Ecologisch – Klimaat als bedrijfsrisico

Belangrijkste risico’s

• Extremer weer → verstoring productie, logistiek en vastgoed
• Verscherpte milieueisen en rapportageverplichtingen
• Energietransitie met netcongestie en onzekerheid over beschikbaarheid

Impact

• Stilstand of capaciteitsbeperkingen
• Hogere verzekeringspremies of onverzekerbaarheid
• Reputatierisico bij onvoldoende duurzaamheid

Strategisch risico

Bedrijven zonder klimaatadaptatie en energierisicostrategie lopen operationele én financiële schade.

5. Sociaal-maatschappelijk – Vertrouwen en polarisatie

Belangrijkste risico’s

• Dalend vertrouwen in instituties en grote organisaties
• Polarisatie op thema’s als migratie, AI, duurzaamheid
• Veranderende werknemersverwachtingen (zingeving, flexibiliteit)

Impact

• Moeilijker employer branding
• Hogere reputatie- en communicatierisico’s
• Interne spanningen en lagere betrokkenheid

Strategisch risico

Organisaties zonder heldere waarden, transparantie en goed leiderschap verliezen draagvlak bij personeel en klanten.

6. Technologisch – Versnelling mét kwetsbaarheid

Belangrijkste risico’s

• Cyberdreigingen (ransomware, supply-chain attacks)
• AI-risico’s (aansprakelijkheid, bias, datalekken, IP-verlies)
• Legacy-IT die innovatie en security belemmert

Impact

• Bedrijfsstilstand
• Juridische claims en datalekboetes
• Concurrentienadeel bij te trage adoptie

Strategisch risico

Bedrijven die AI en digitalisering niet gecontroleerd integreren, lopen zowel innovatie- als compliance-risico’s.

Samenvattend – Top 5 kernrisico’s voor 2026

1. Structurele arbeidsmarktkrapte
2. Cyber- en AI-gerelateerde risico’s
3. Toenemende regeldruk en compliance-complexiteit
4. Financiële kwetsbaarheid door kosten en volatiliteit
5. Klimaat- en energierisico’s in operatie en keten